Hướng dẫn bảo dưỡng máy hàn laser: Tối ưu hiệu suất và kéo dài tuổi thọ thiết bị

Máy hàn laser (hay còn gọi là máy hàn laze) là thiết bị công nghệ cao, được ứng dụng rộng rãi trong các ngành công nghiệp cơ khí, điện tử, ô tô, hàng tiêu dùng và thậm chí cả trong dân dụng như các loại máy hàn laser gia đình. Để đảm bảo máy hoạt động ổn định, duy trì chất lượng mối hàn và tăng tuổi thọ thiết bị, việc bảo dưỡng định kỳ là vô cùng quan trọng.

Tại sao cần bảo dưỡng máy hàn laser?

Bảo dưỡng máy hàn laser không chỉ đơn thuần là một bước kỹ thuật, mà còn là yếu tố then chốt quyết định sự ổn định và tuổi thọ của thiết bị. Dưới đây là những lý do chi tiết khiến việc bảo dưỡng trở nên bắt buộc trong vận hành:

• Tăng tuổi thọ linh kiện: Nguồn laser, đầu hàn, thấu kính và hệ thống làm mát đều là những linh kiện có giá trị cao và đóng vai trò then chốt trong hoạt động của máy hàn laser. Việc làm sạch định kỳ, kiểm tra khả năng tản nhiệt, độ bám bụi và tình trạng hoạt động giúp kéo dài tuổi thọ các linh kiện này. Thay vì phải thay mới sau vài nghìn giờ hoạt động, bạn có thể nâng thời gian sử dụng lên đến 10.000 – 20.000 giờ nếu bảo dưỡng đúng cách.
• Đảm bảo chất lượng mối hàn: Chất lượng mối hàn là yếu tố thể hiện rõ ràng nhất tình trạng vận hành của máy. Khi các bộ phận như đầu hàn, thấu kính hoặc vòi phun không sạch sẽ, mối hàn dễ gặp các vấn đề như không đều, rỗ khí, cháy cạnh hoặc không ngấu. Điều này ảnh hưởng đến thẩm mỹ và cả độ bền sản phẩm.
• Giảm thiểu rủi ro kỹ thuật: Nếu hệ thống làm mát bị nghẽn hoặc không đủ hiệu suất, nguồn laser có thể bị quá nhiệt, dẫn đến dừng máy đột ngột hoặc thậm chí cháy nguồn. Các rủi ro từ hệ thống khí (áp suất không ổn định, rò rỉ) hay từ phần mềm điều khiển cũng có thể gây ra lỗi vận hành nghiêm trọng nếu không được phát hiện sớm.
• Tối ưu chi phí vận hành: Chi phí sửa chữa thường cao gấp nhiều lần so với chi phí bảo trì định kỳ. Không chỉ tốn kém cho linh kiện thay thế, việc dừng sản xuất còn dẫn đến thiệt hại lớn về năng suất, đơn hàng và uy tín với khách hàng.
• Tăng hiệu quả sản xuất: Một máy hàn vận hành ổn định giúp rút ngắn chu kỳ hàn, giảm sai lỗi, tăng tốc độ và đảm bảo sự nhất quán trong mỗi sản phẩm. Đây là lợi thế quan trọng trong môi trường sản xuất công nghiệp hiện đại.

Các bộ phận cần bảo dưỡng định kỳ khi thực hiện bảo dưỡng máy hàn laser

Việc bảo dưỡng máy hàn laser cần thực hiện trên toàn bộ hệ thống của máy hàn laser, từ các bộ phận quang học đến hệ thống điện tử và cơ khí. Dưới đây là các hạng mục cần kiểm tra và bảo trì:

1. Nguồn laser (Laser Source)

Nguồn laser, đặc biệt là đối với máy hàn laser fiber, là bộ phận quan trọng nhất trong toàn bộ hệ thống. Việc duy trì công suất ổn định của nguồn giúp đảm bảo chất lượng hàn và độ chính xác:

• Kiểm tra công suất đầu ra định kỳ bằng thiết bị đo chuyên dụng để xác định xem nguồn có bị suy giảm theo thời gian hay không. Nếu công suất đầu ra giảm nhiều, điều đó có thể là dấu hiệu cho thấy có bụi bẩn trong đường dẫn tia, hư hỏng bên trong hoặc hệ thống làm mát không hiệu quả.
• Vệ sinh khe tản nhiệt và quạt làm mát để đảm bảo nhiệt không tích tụ làm giảm hiệu suất hoạt động. Cần tháo vỏ máy định kỳ để vệ sinh bên trong bộ tản nhiệt bằng khí nén và chổi mềm.
• Cập nhật firmware nếu có bản mới từ nhà sản xuất, giúp cải thiện khả năng kiểm soát và độ ổn định nguồn laser. Một số phiên bản mới còn tối ưu hóa thuật toán xử lý năng lượng, giúp tăng độ chính xác khi làm việc với các vật liệu khó hàn.

2. Đầu hàn laser

Đầu hàn là nơi hội tụ năng lượng laser để thực hiện quá trình hàn vật liệu. Việc bảo dưỡng đầu hàn bao gồm:

• Vệ sinh thấu kính bảo vệ khỏi bụi bẩn, văng tia kim loại hoặc hơi nước. Nên sử dụng dung dịch và khăn lau chuyên dụng để không làm trầy bề mặt. Nếu bề mặt bị trầy, khả năng truyền tia sẽ giảm đáng kể, gây lỗi mối hàn.
• Kiểm tra căn chỉnh tia laser nếu có dấu hiệu lệch mối hàn, mối hàn không đúng vị trí so với thiết kế. Việc lệch hướng tia có thể bắt nguồn từ rung động máy hoặc hư hại trong hệ dẫn tia.
• Thay vòi phun định kỳ, đặc biệt với các vật liệu có xu hướng sinh nhiều tia kim loại như nhôm hoặc thép mạ kẽm. Vòi phun bị mòn hoặc biến dạng sẽ ảnh hưởng đến luồng khí bảo vệ, làm mối hàn dễ bị oxy hóa hoặc cháy mép.

3. Hệ thống thấu kính và gương phản xạ

• Không chạm tay trực tiếp vào các bề mặt quang học để tránh bám mồ hôi, dầu mỡ làm ảnh hưởng đến đường đi của tia laser.
• Làm sạch đúng kỹ thuật, sử dụng khí thổi sạch (air blower), giấy lau không sợi và dung dịch isopropanol hoặc ethanol 99%. Đảm bảo lau theo đường xoắn ốc từ tâm ra mép để không làm xước hoặc để lại vệt dầu.

4. Hệ thống làm mát (Chiller)

Máy hàn laser cần được làm mát liên tục để duy trì nhiệt độ nguồn laser ở mức ổn định:

• Kiểm tra mức nước làm mát và bổ sung khi thiếu. Dùng nước cất hoặc dung dịch khuyến nghị từ nhà sản xuất. Không dùng nước máy vì có thể chứa ion gây kết tủa và ăn mòn đường ống.
• Thay nước định kỳ (3-6 tháng/lần) để tránh đóng cặn hoặc nhiễm khuẩn. Trước khi thay nên xả sạch hệ thống và súc rửa bằng dung dịch tẩy rửa nhẹ.
• Vệ sinh két nước, bộ lọc, quạt tản nhiệt, đặc biệt nếu môi trường làm việc có nhiều bụi. Bộ lọc bẩn sẽ cản dòng chảy nước, làm tăng nhiệt và giảm hiệu suất làm việc của laser.

5. Hệ thống cấp khí bảo vệ

Khí bảo vệ đóng vai trò quan trọng trong việc loại bỏ oxy, bảo vệ mối hàn khỏi bị oxy hóa:

• Kiểm tra áp suất và lưu lượng khí, đảm bảo đáp ứng đúng tiêu chuẩn cho từng loại vật liệu. Mỗi loại vật liệu yêu cầu lưu lượng và áp suất khí khác nhau để đạt chất lượng mối hàn tốt nhất.
• Vệ sinh ống dẫn và đầu cấp khí, tránh tình trạng tắc nghẽn. Cặn bẩn hoặc rỉ sét trong ống có thể làm giảm lưu lượng khí hoặc gây chập chờn.
• Lưu ý loại khí sử dụng: khí Argon phù hợp với hầu hết vật liệu, khí CO2 dùng chủ yếu cho hàn thép, khí Nitơ ít dùng vì dễ gây cháy mép nếu không kiểm soát tốt. Khí trộn (mixed gas) tuy có thể cải thiện chất lượng hàn nhưng khó kiểm soát do cần đồng bộ lưu lượng giữa các khí thành phần.

6. Bộ điều khiển và phần mềm

• Cập nhật phần mềm điều khiển máy nếu nhà sản xuất có bản cập nhật mới. Phiên bản mới có thể bao gồm các bản vá bảo mật, tối ưu hóa thuật toán và thêm chức năng mới.
• Kiểm tra kết nối giữa phần mềm và phần cứng để đảm bảo dữ liệu truyền ổn định. Các lỗi do đứt dây, jack cắm lỏng hoặc nhiễu tín hiệu thường gây ra sai lệch hành trình hoặc dừng máy đột ngột.
• Sao lưu dữ liệu cấu hình và chương trình hàn để phòng khi xảy ra sự cố máy. Dữ liệu có thể lưu trên USB, ổ cứng ngoài hoặc dịch vụ cloud theo khuyến nghị.

7. Khung máy và bề mặt thao tác

• Lau sạch bề mặt máy, bàn gá sau mỗi ca làm việc. Bụi kim loại, bavia hoặc dung môi dính trên bàn gá có thể ảnh hưởng đến vị trí và độ chính xác của vật liệu.
• Bôi trơn trục vít, cơ cấu dẫn động, đặc biệt với các máy sử dụng ray dẫn hướng. Sử dụng dầu mỡ đúng chủng loại theo khuyến cáo để tránh gây hại cho bạc đạn hoặc gây kẹt trục.
• Kiểm tra cơ cấu hãm, bản lề, tay quay nếu có, để đảm bảo hoạt động ổn định, không kẹt hoặc lỏng lẻo. Những bộ phận này ảnh hưởng trực tiếp đến độ ổn định khi thao tác và lắp đặt vật liệu.

Lịch bảo dưỡng máy hàn laser chuẩn theo khuyến nghị

Kết luận

Bảo dưỡng máy hàn laser không chỉ là công việc bắt buộc để duy trì chất lượng sản xuất, mà còn là yếu tố quyết định lợi nhuận lâu dài của doanh nghiệp. Khi máy hoạt động ổn định, chi phí sửa chữa giảm, sản phẩm đạt chất lượng tốt, khách hàng hài lòng và năng suất được tối ưu.

Do đó, các doanh nghiệp cần:

• Lập kế hoạch bảo trì rõ ràng, theo tuần, tháng, quý, năm;
• Phân công kỹ thuật viên chịu trách nhiệm, có ghi chép nhật ký bảo dưỡng;
• Sử dụng linh kiện, phụ kiện chính hãng, đặc biệt với thấu kính, vòi phun, tấm chắn;
• Thường xuyên đào tạo nhân viên vận hành về cách kiểm tra, phát hiện sớm hư hỏng;
• Liên hệ kỹ thuật viên chính hãng hoặc đại lý phân phối uy tín nếu cần kiểm tra chuyên sâu.

Tips: Sử dụng dịch vụ bảo trì từ BuyCNC

Nếu bạn đang sử dụng máy hàn laser từ các thương hiệu như Han’s Laser, hay HRLaser được phân phối bởi BuyCNC, hãy cân nhắc gói dịch vụ bảo trì định kỳ từ chính hãng. Gói dịch vụ này không chỉ đảm bảo chất lượng linh kiện thay thế, mà còn được thực hiện bởi đội ngũ kỹ thuật viên có chuyên môn sâu và hiểu rõ từng dòng máy cụ thể. Nhờ vậy, bạn có thể yên tâm sản xuất, giảm thiểu rủi ro và tối đa hóa hiệu suất đầu tư thiết bị.